تراورتن حاجی آباد

تراورتن و سنگ
تراورتن حاجی آباد
1-تعریف تراورتن‌ ها :

تراورتن حاجی آباد سنگ آهکی است که در اثر فعالیت چشمه‌های آب گرم تشکیل می‌شود  . بطور کلی در طی فرآیند تشکیل ذخایر تراورتن، آب‌ها ی گرم از بین طبقات سنگ‌های کربناتی به ویژه سنگ آهک عبور می‌کنند و به دلیل اسیدی بودن، کربنات کلسیم موجود در این سنگ‌ها را حل کرده و به صورت محلول کربناتی و بی کربناتی با خود به سطح زمین منتقل می‌کنند . در سطح زمین به دلیل افت فشار، کاهش حرارت آزاد شدن دی اکسید کربن و همچنین تبخیر، بلورهای کلسیت تشکیل شده و به صورت لایه‌های نازکی برروی یکدیگر رسوب می‌کنند . پایداری شرایط ذکر شده و تداوم تشکیل لایه‌های کلسیتی، باعث به وجود آمدن لایه‌های یکنواختی از کربنات کلسیم متخلخل ( تراورتن ) می‌گردد که ضخامت آنها از چند سانتی متر تا چند متر متغیر است و معمولا با شیبی ملایم بر روی لایه‌های سنگی قدیمی‌تر قرار می‌گیرند .

تغییر شرایط رسوب گذاری می‌تواند باعث وقفه ای در تشکل این لایه‌ها گردد که حاصل آن به وجود آمدن یک سطح جدایش بین لایه‌های متوالی سنگ تراورتن می‌باشد .  ضخامت کلی لایه‌های تراورتن معمولا از چند متر تا چند ده متر متفاوت است . وجود حباب هاب هوا و همچنین نا خالصی‌های آهن دو ظرفیتی، آهن سه ظرفیتی، منگنز، سیلیس، مواد آلی و غیره باعث ایجاد تنوع رنگی قابل ملاحظه ای در ذخایر تراورتن به رنگ‌های سفید، شیری، کرم تا بژ، صورتی،   قهوه ای، طلائی، زرد، لیموئی، قرمز و سبز می‌توانند تشکیل شوند .

علاوه بر تنوع رنگی که باعث ایجاد زیبایی خاصی در این نوع‌ها می‌شود٬ این نوع سنگ را می‌توان از دو جهت مختلف برش داد . در صورتی که این نوع سنگ در جهت عمود بر لایه بندی آن برده شود (Veincut )، لایه‌های مختلف آن در سطح پلاک بریده شده نمایان خواهند شد که توازی ٬ تنوع رنگی و تغییرات ضخامت لایه‌های رنگی در هنگام نصب باعث ایجاد همانگی خاصی در نمای ساختمان می‌شود.اما اگر تراورتن به موازات لایه‌ها بریده شود  fleuricut)یا (crosscut   منظره ای با اشکال و دوایر متحد المرکز به وجود می‌آید .

حفرات سنگ تراورتن حاجی آباد معمولا به وسیله مخلوطی از سیمان سفید و میل ٬ ترکیبات اپوکسی رنگی یا رزین‌های پلی استر پر می‌شوند و یا به صورت پر نشده مورد استفاده  قرار می‌گیرند . علاوه بر این از این سنگ‌ها به صورت سابخورده (polished ) ٬بدون ساب ( unpolished ) ٬ خشن شده (Honed ) ٬ قدیمی شده (antique ) و غیره استفاده می‌شود .

به دلیل آن که ذخایر تراورتن اصولا ذخایری جواب و متعلق به عصر حاضر هستند٬ معمولا فاقد چین خوردگی هستند و یا به ندرت چین‌های بسیار ملایمی در آنها دیده می‌شود . به همین علت میزان خردشدگی و پیچیدگی لایه هایسنگی ذخایر تراورتن بسیارکم از ذخایر مرمریت ٬ سنگ چینی ٬سنگ لوح٬ ماسه سنگ و یا حتی سنگ آهک است .

بنابراین میزان کوپ دهی و پلاک دهی این نوع سنگ بسیار بهتر از سنگ‌های ذکر شده می‌باشد و پلاک‌ها و اسلب‌های این نوع سنگ با ضخامت‌ها و ابعاد متفاوت به راحتی قابل استحصال است . از تراورتن حاجی آباد بطور معمول برای کفپوش٬ پوشش دیوار٬ آب چکان و اطراف شومینه استفاده می‌شود . ذخایر بزرگ تراورتن بیشتر در کشور‌های ایتالیا٬ ایران٬ ترکیه آمریکا و مکزیک وجو دارد .

2- تعریف تراورتن حاجی آباد ازدیدگاه انجمن استاندارد ایتالیا مستقر در میلان:

تراورتن حاجی آباد  یک سنگ آهکی رسوبی ودر واقع کلسیت متخلخل یا سلولی لا یه ای و تا حدودی بلورین با منشا شیمیایی است که ساختار اسفنجی دارد که بصورت شیمیایی تخ نشین میگردد و برای کارهای تزئینی و ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد .

3- ﮊنز و شرایط تشکیل تراورتن حاجی آباد ها :

تراورتن حاجی آباد زمانی تشکیل می‌شود که بی کربنات کلسیم در آب چشمه گاز دی اکسید کربن ٬ آب کربنات کلسیم تجزیه شود . پدیده‌ها فیزیکی شیمیایی یا تبخیری نقش بیشتری دارد و تراورتن چشمه ای را بوجود آورده است . گردش آب  باعث می‌شود Co2 با آبهای جوی از درون شکستگی‌ها و درزها سطح زیرین زمین راه یابد و سنگهای آهکی مسیر خود را حل و بصورت چشمه‌های آهک سازی در سطح زمین ( بیرون ) رسوب دهد :

CaCo3+Co2        Ca(Hco3)2

و تراورتن حاجی آباد از ته نشست در محلولهای عموما داغ چشمه‌های کربناتی معمولا در کف حوضچه‌های کم عمق تشکیل می‌شود و می‌توان گفت تراورتن معمولا حاصل رسوب مواد آهکی در آب راکد است .

4- دلایل مصارف تراورتن‌ ها بعنوان سنگ ساختمانی :

1-4 مقاومت قابل قبول

2-4 برش و صیقل پذیری ایده آل

3-4 شرایط استخراج ایده آل بدلیل اینکه اغلب با لایه بندی افقی شیب کم و در نقاط کم ارتفاع و قابل دست یاب تشکیل می‌گردند .

4-4 عدم وجود ساختارهای تکتو نیکی بر روی ذخایر تراورتن‌ها به دلیل جوان بودن ( کواترنر ) بعد از فازهای کوهزایی مختلف زمین شناسی یافته اند

5-4 زیبایی ظاهر

6-4 وجود تخخل جهت چسبیدن به ملات

7-4 ارزانی نسبت به سایر سنگها .

5- تشکیل تراورتن‌ ها رنگی :

چشمه‌های آهک ساز٬ در راستای گسلها از آبهای جوی و ماگمائی تغذیه میکنند .

آبهای جوی با نفوذ در اعماق زمین ضمن گرم  شدن و همراه شدن با گازهایی چون So2+ Co2 و عناصری مانند Mg , Fe  و غیره به طبقات بالایی زمین رانده می‌شوند ٬ در مسیر راه غلظت کربنات کلسیم بالا رفته ٬ در نهایت در سطح زمین همزمان با افت درجه حرارت و فشار و ترخیص گازهای اضافی و تغییرات ph   زمینه تشکیل تراورتن را بوجود می‌آورند . بی کربنات کلسیم به کربنات کلسیم تبدیل و رسوبگذاری می‌شود . تغییر رﮊیم آبدهی که احتمالا فصلی است باعث تغییر میزان مواد رنگی مانند Al , Mg  و غیره می‌گردد و لایه‌های متعدد با رنگهای مختلف را تشکیل می‌دهد .

در خصوص درجه حرارت عناصر همراه گازهای موجود در اینگونه چشمه‌های معمولی آهکساز و پی جریان آب ٬ باید برسیهای مستمر در ساعات مخالف شب و روز و اوقات مختلف سال نیاز است تا نتیجه گیری دقیق‌تری از مقایسه اطلاعات آماری میسر باشد .